Czy farmy wiatrowe zagrażają sieci Natura 2000?
Misją programu Natura 2000 jest ochrona bogactwa przyrodniczego Europy. Trudno zaprzeczyć, że ten sam cel przyświeca inwestycjom w odnawialne źródła energii (OZE), które wspierają ideę zrównoważonego rozwoju, pomagają ograniczyć poziom emisji gazów cieplarnianych i zredukować negatywne skutki zmian klimatu, a tym samym sprzyjają zachowaniu bioróżnorodności. Dlaczego zatem niektórzy sądzą, że w wielu przypadkach te formy ochrony przyrody wzajemnie się wykluczają?
Największy opór społeczny spośród wszystkich inwestycji związanych z OZE budzą farmy wiatrowe. Na mapie protestów, zamieszczonej na stronie internetowej inicjatywy STOPwiatrakom.eu, zarejestrowano już ponad 500 miejscowości, których mieszkańcy nie życzą sobie budowy wiatraków. Wśród najczęstszych argumentów przeciwko energetyce wiatrowej wymienia się hałas generowany przez turbiny, zagrożenie wytwarzanym przez nie polem elektromagnetycznym oraz tzw. infradźwiękami (dźwiękami o niskiej częstotliwości), które, według ich przeciwników, mogą negatywnie wpływać na zdrowie ludzi mieszkających w pobliżu tego typu instalacji.
Nierzadko też protestujący powołują się na konieczność ochrony przyrody: według nich wiatraki szpecą krajobraz, obniżają walory przyrodniczo-turystyczne terenu oraz stanowią realne zagrożenie dla cennych bądź objętych ścisłą ochroną ptaków i nietoperzy. Głównym orężem w walce z planowaną inwestycją wiatrową stają się wtedy często regulacje prawne dotyczące obszarów sieci Natura 2000. Dzieje się tak również dlatego, że tereny najbardziej dogodne dla inwestycji wiatrowych w Polsce – czyli charakteryzujące się najwyższą średnią prędkością wiatru – znajdują się w województwach z najwyższym odsetkiem obszarów Natura 2000, jak choćby w województwie podlaskim, którego 50% powierzchni objęte jest tą formą ochrony przyrody.
Przeciwnicy farm wiatrowych sugerują, by wprowadzić całkowity zakaz lokalizacji tego typu elektrowni na obszarach Natura 2000. Pomysł ten jest jednak zupełnie nierealny i sprzeczny z ogólnymi zasadami gospodarowania i inwestowania na tych terenach, które nie mają charakteru ścisłych rezerwatów. Poszczególne projekty podlegają indywidualnej ocenie. Jeśli farma ma zostać zlokalizowana na obszarze objętym programem, konieczne jest przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko i sporządzenie raportu, który stanowi dopiero podstawę decyzji. Nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy energetyka wiatrowa szkodzi chronionym obszarom.
Raport na temat wpływu energetyki wiatrowej na populacje ptaków, sporządzony pod kierunkiem dr Przemysława Chylareckiego, stwierdza, iż prawidłowo zlokalizowane i rozmieszczone elektrownie wiatrowe nie mają znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko, w tym na awifaunę. Istotną rolę przy ocenie uwarunkowań środowiskowych lokalizacji farmy mają takie parametry, jak np. pułapy i trasy przelotów ptaków, czas i sposób użytkowania terenu czy skład gatunkowy awifauny na danym terenie. Natura 2000 niekoniecznie zatem musi stanowić przeszkodę dla czystej energetyki wiatrowej. Obie formy ochrony przyrody mogą korzystnie wpływać na stan środowiska.
Opracowano na podstawie:
• Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki, red. P. Chylarecki, PSEW, Szczecin 2008. [@:] http://www.ekoefekt.pl/dokumenty/dokument_26.pdf
• Niebezpieczne wiatraki, „Kurier Trzebnicki” [@:] http://www.kuriertrzebnicki.pl/index.php/aktualnoci14/gmina-oborniki-lskie12/1373-niebezpieczne-wiatraki
• Program Natura 2000 wstrzymuje inwestycje w elektrownie wiatrowe, GazetaPrawna.pl [@:] http://serwisy.gazetaprawna.pl/energetyka/artykuly/674055,program_natura_2000_wstrzymuje_inwestycje_w_elektrownie_wiatrowe.html
• Elektrownie wiatrowe a obszary NATURA 2000, GLOBEnergia [@:] http://www.globenergia.pl/energetyka-wiatrowa/elektrownie-wiatrowe-a-obszary-natura-2000#.VFvzX_mG_YA
• STOPwiatrakom.eu
• natura2000.org.pl
